[Chuyên mục]Đất và người Quảng Trị - Ký sự ô lâu - phần 3

Đi “phượt” ở thượng nguồn Thác Ma

Nguồn: Tin Tức Việt Nam.

(http://quangtri.tintuc.vn/du-lich/di-phuot-o-thuong-nguon-thac-ma.html)

  

Không được nhiều người biết đến như một số dòng sông nổi tiếng ở Quảng Trị, là Bến Hải, Thạch Hãn, Đakrông hay sông Hiếu nhưng dòng sông Thác Ma thuộc huyện Hải Lăng lại mang trong mình vẻ đẹp hoang sơ kì bí và có tiềm năng du lịch to lớn nếu sớm được đánh thức. Chúng tôi đã có một chuyến “phượt” đường thủy đáng nhớ lên phía thượng nguồn con sông độc đáo này…

Theo nhiều tài liệu, sông Thác Ma còn có một số tên gọi khác nhau như: Thác Mã, Ô Lâu Tả Trạch… Con sông này có chiều dài khoảng 15 km đi qua địa phận 2 xã Hải Chánh và Hải Sơn, huyện Hải Lăng. Sông Thác Ma bắt nguồn từ nhiều con thác và suối nguồn ở vùng rừng phía Tây Hải Lăng chảy xuôi về hướng Đông Nam, bên bờ Bắc là các thôn của xã Hải Sơn, phía bờ Nam thuộc xã Hải Chánh. Trong mấy năm trở lại đây, nhiều đoàn khách du lịch tự phát đã tìm đến tham quan khám phá những vẻ đẹp hoang sơ phía thượng nguồn sông Thác Ma, nơi có nhiều thác nước đẹp. Hầu hết các đoàn đều chọn cách di chuyển bằng đường thủy để tận mắt chứng kiến vẻ đẹp tự nhiên và có những giây phút trải nghiệm mỗi khi vượt qua những con thác. Sau hơn 2 km dạo đầu tương đối êm thuận thì ghềnh thác bắt đầu xuất hiện.

Thác đầu tiên có tên là thác Hà. Thác này nước không chảy xiết nên thuyền vẫn qua được nhưng phải di chuyển chậm. Càng lên khu vực thượng nguồn thì dòng nước ở các ghềnh thác càng chảy xiết, có những đoạn du khách phải xuống thuyền đi bộ men theo con sông, len lỏi qua những ghềnh đá, tạo nên một cảm giác thú vị. Vượt qua khoảng 7 thác nước đầu tiên, du khách sẽ bắt gặp thác nước thứ 8 có tên Ly Kỳ, do người dân địa phương đặt tên theo đặc điểm của thác nước này. Những mõm đá nhô ra ngay giữa dòng sông xen lẫn những loài cây bám chặt vào các khối đá đủ hình thù, không theo một trật tự nào càng làm cho khung cảnh nơi đây thật kì thú như tên gọi của nó. Vừa điều khiển con thuyền đuôi tôm len lỏi vượt qua thác nước này, anh Phan Văn Trí ở thôn Lương Sơn, xã Hải Chánh, người thường xuyên chở khách trên tuyến sông này vừa giải thích: “Người nào không quen mà điều khiển đò, thuyền qua đoạn này là phải đi cực kì chậm, có khi phải lội xuống nước để đẩy thuyền mới qua được”.

Xen kẽ giữa những thác ghềnh còn có những khúc sông khá êm đềm. Ảnh: ĐV

Chưa hết câu chuyện, anh Trí tắt máy chống thuyền sát vào một bãi đá lớn rồi tiếp tục kể: “Đây là điểm dừng chân đầu tiên trên hành trình ngược dòng lên phía thượng nguồn. Sở dĩ thác này được người dân đặt cho cái tên Ly Kỳ là vì những hình thù đủ kiểu dáng của những mõm đá ngay chh giữa dòng sông. Nhiều đoàn khách khi đến khu vực này cứ tưởng rằng đây là Thác Chờơng - thác nước đẹp nhất của dòng sông Thác Ma - vì thấy cảnh quan ở đây vô cùng thú vị. Từ đây lên thượng nguồn còn nhiều thác nước và cảnh quan đẹp hơn nhiều”. Sau một hồi nghỉ ngơi, chụp hình, chúng tôi tiếp tục hành trình với một cảm giác đầy hào hứng sau những lời giới thiệu lôi cuốn, chân tình của anh Trí. Không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp của những thác nước mà trong suốt hành trình ngược dòng Thác Ma, du khách còn được khám phá vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ hai bên bờ sông. Đó là những bãi đá, bãi cát trắng mịn tạo thành những điểm dừng chân lí tưởng trên chuyến hành trình lên phía thượng nguồn.

Suốt chặng hành trình trải nghiệm thú vị này, du khách phải vượt qua hàng chục thác cạn mới đến được điểm dừng chân cuối cùng và cũng là nơi có thác nước đẹp nhất, thác Chờơng. Tại địa điểm này, dòng chảy của dòng sông chỉ còn những luồng nước hẹp len lỏi qua từng khe đá nối tiếp chồng lên nhau tạo thành những thác nước tuôn trào trắng xóa, đẹp đến nao lòng. Quả thật như lời giới thiệu của anh Trí, nơi đây có một không gian và cảnh vật thật tuyệt vời cho những ai đam mê du lịch trải nghiệm. Đây cũng là khu vực vừa có bãi đá, vừa có bãi cát rộng và cây cổ thụ nên rất thuận tiện cho việc cắm trại trên bờ và đắm mình dưới dòng suối xanh mát. 

Cảnh sắc đẹp hoang sơ của Thác Chờơng. Ảnh: ĐV

Vừa sửa soạn đồ nghề đánh bắt cá, anh Trí vừa hào hứng chia sẻ: “Các đoàn du khách lên đây lần đầu đa số đều tự chuẩn bị thức ăn, nước uống rất nhiều. Nhưng nếu đi lần thứ 2 thì sẽ rút kinh nghiệm mang thức ăn vừa đủ để còn thưởng thức món cá suối nướng hoặc mang theo ít gạo để nấu cháo. Ở đây cá vừa mới bắt dưới suối lên không cần cắt vi, cạo vảy mà cho thẳng vào nồi cháo đang sôi sùng sục thì ngon nhất trần đời”. Vừa dứt lời, anh Trí cùng một số bạn thuyền nhảy lên thuyền mang tấm lưới thả dọc theo các khe đá, nơi có nước chảy mạnh và dùng sào tre khuấy đảo xung quanh. Đây là mẹo bắt cá khá đơn giản của người dân nơi đây. Sau chừng khoảng 1 giờ, anh Trí đã bắt được gần 1 kg cá đủ loại, nhưng theo lời anh thì cá Leo và cá Trịt mũi là thuộc vào loại ngon nhất. Anh Trí cho biết, du khách đến đây thường đi vào buổi sáng, đến khoảng 10 giờ là đến điểm cuối cùng, lúc này thích hợp cho việc tắm suối vì ánh nắng của mặt trời chưa qua khỏi những tán cây cổ thụ, du khách có thể đầm mình trong dòng suối mát tùy thích. Buổi trưa là thời gian nghỉ ngơi, ăn uống. Để có một vị trí lí tưởng cho buổi trưa thì du khách phải biết chọn vị trí thích hợp, vừa tận dụng được bóng mát mà vừa có tảng đá bằng phẳng để làm nơi để đồ.

Chờ được đánh thức…

Sau gần 1 ngày trải nghiệm thú vị, ngồi trên chiếc thuyền trở về, chúng tôi có dịp trao đổi với ông Phạm Ngọc Ánh, Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Hải Lăng về những tiềm năng du lịch phía thượng nguồn sông Thác Ma. Ông Ánh cho biết: “Hiện tại, nơi đây chưa có bất kì một dự án du lịch nào hoạt động nhưng cứ vào mùa hè lại có hàng trăm lượt du khách tự tìm đến đây để chiêm ngưỡng cảnh đẹp và trải nghiệm. Trước tiềm năng du lịch lớn của thượng nguồn sông Thác Ma, chúng tôi đã 2 lần khảo sát để có kế hoạch tham mưu cho UBND huyện kêu gọi, thu hút đầu tư để nơi này sớm trở thành địa điểm du lịch sinh thái được nhiều người biết đến”.

Khách du lịch chuẩn bị bữa ăn ngay ở bãi đá bên suối. Ảnh: ĐV

Mấy năm trở lại đây, lượng khách tìm đến trải nghiệm ở thượng nguồn sông Thác Ma ngày càng tăng, đặc biệt vào mùa hè. Hiện nay một số hộ dân ở thôn Lương Sơn, xã Hải Chánh và thôn Lương Điền, xã Hải Sơn đã sửa chữa thuyền vỏ nhôm nhỏ để phục vụ du khách đảm bảo an toàn với mức giá trên dưới 1 triệu đồng/một chuyến, nhờ vậy người dân ở đây cũng có thêm một khoản thu nhập trong mỗi dịp hè. Chia tay chúng tôi, anh Trí và những người dân địa phương không quên nhắn nhủ: “Nếu có đoàn nào muốn du lịch sông Thác Ma thì a lô là có ngay anh nhé. Chúng tôi sẽ phục vụ hết mình…”. Trên đường trở về, ngoài những hình ảnh ấn tượng của dòng sông Thác Ma, tôi vẫn nhớ như in câu nói của anh Trí rằng: “Các đoàn khách đến đây hầu như đoàn nào cũng tỏ ra nuối tiếc khi đặt câu hỏi về thượng nguồn sông Thác Ma: Tại sao có một địa điểm lí tưởng như thế này mà đến nay vẫn chưa có đơn vị nào đến đầu tư, thật là uổng phí. Nếu ở các nơi khác thì chắc đã trở thành địa điểm du lịch trải nghiệm nổi tiếng từ lâu rồi”.

Từ nhiều năm nay, tiềm năng du lịch thượng nguồn sông Thác Ma vẫn đang âm thầm và kiên nhẫn chờ ngày được đánh thức. Trong khi đó, vào mỗi mùa hè khách du lịch yêu thích trải nghiệm thiên nhiên hoang sơ vẫn lặng lẽ tự tìm đến với thượng nguồn sông Thác Ma. Người dân địa phương cũng luôn mong chờ sớm có dự án đầu tư mở tour du lịch đầu nguồn Thác Ma để góp phần giải quyết lao động, nâng cao thu nhập cho người dân và khai thác cảnh quan mà thiên nhiên ban tặng cho mảnh đất và con người nơi đây. Với tất cả cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp đã được trải nghiệm, được “thẩm định” thực tế của nhiều đoàn du khách và cơ quan chức năng, mong rằng một ngày không xa, thượng nguồn sông Thác Ma sẽ trở thành điểm đến về du lịch trải nghiệm có sức hút lớn trên bản đồ du lịch Quảng Trị!

c

Đức Việt-Quang Giang / baoquangtri.vn

[Ký sự Vĩnh Định] Tập 4 - Kim Long Mỹ Tửu

[Ký sự Vĩnh Định] Tập 3 - Làng Lam Thủy bên sông

[Ký sự Vĩnh Định] Tập 2 - Theo dòng Vĩnh Định

[Ký sự Vĩnh Định] Tập 1- Từ Ô Lâu, Ô Giang đến Vĩnh Định

MỞ TOUR DU LỊCH ĐẦU NGUỒN THÁC MA - TẠI SAO KHÔNG?

Mở tour du lịch đầu nguồn Thác Ma - Tại sao không?

Nguồn: tintuc.vn – TIN TỨC VIỆT NAM

http://quangtri.tintuc.vn/du-lich/mo-tour-du-lich-dau-nguon-thac-ma-tai-sao-khong.html, 15/07/2017

Không thể cưỡng lại lòng nhiệt thành và lời giới thiệu của bạn về vẻ đẹp huyền bí đầu nguồn Thác Ma, xã Hải Sơn, Hải Lăng, chúng tôi lên một con thuyền nhỏ gắn máy đuôi tôm ngược dòng Ô Giang khi mặt trời chiếu những tia nắng ấm đầu tiên nhuốm vàng vạn vật. Nước đầu nguồn Thác Ma mang theo hương vị tình khiết của thiên nhiên ướp ngát dòng Ô Giang thơm ra tới mênh mông biển cả. Chuyến du lịch thượng nguồn Thác Ma khởi đầu như thế.

Du lịch tự phát

 Bước xuống đò máy tại thôn Lương Điền, xã Hải Sơn, chúng tôi  đã cảm nhận được ngay lòng hiếu khách của những người bạn. Chúng tôi được chăm lo chuẩn bị đầy đủ từng chi tiết nhỏ nhặt nhất, từ song nồi, bếp nướng, than, lương thực, thực phẩm phục vụ cho chuyến hành trình.

Du khách thích thú trước cảnh đẹp thiên nhiên trên dòng Thác Ma

 Chủ thuyền là ông Thành và ông Bình ở tuổi trung niên, nhưng đều có dáng người vạm vỡ của một người chuyên nghiệp sông nước. Ông Bình nhận nhiệm vụ “đứng mũi chịu sào”, ông Thành lái thuyền máy.

Con thuyền đưa chúng tôi ngược dòng Ô Giang lên đầu nguồn Thác Ma, bên bờ bắc các thôn Cồn Tàu, Tân Điền, Trầm Sơn, Khe Mương của xã Hải Sơn; phía bờ nam gồm các xã Mỹ Chánh, Xuân Lộc, Vực Kè, Tân Lương, Lương Sơn. Hai bên bờ sông từng khóm tre xanh rờn giữ đất làng nối dài bất tận.

Đò ngược khoảng 40 phút, chúng tôi gặp thác đầu tiên là Thác Hà, điểm chung là các thác này cạn chạm đáy thuyền nên phải tắt máy dùng sức người để đẩy. Ông Thành nhanh nhẹn nhảy xuống lội bì bõm đẩy thuyền ngược dòng. Vài du khách muốn trải nghiệm nhảy xuống theo để dòng nước suối mát lạnh ve vuốt quanh chân.

Lúc này, chúng tôi mới hiểu vì sao người dân lại dùng thuyền nhỏ để di chuyển vì thuyền lớn, hoặc thuyền vỏ gỗ không thể vượt qua các thác cạn được, chỉ có thuyền “đặc chủng”, nhỏ nhẹ, vỏ nhôm mềm chịu được va đập với đá cao mới hiệu quả.

Suốt chặng hành trình trải nghiệm thú vị này, du khách vượt qua 7 thác cạn tiếp theo gồm: Vùng Tròn, Thác Cá, Thác Quả, Voi Đái, Thác Chồn, Thác Chuối và cuối cùng là Thác Lạnh, đây là điểm dừng chân của đoàn chúng tôi sau hơn một giờ ngồi thuyền.

 Ông Thành cho biết, lên thêm khoảng 2 km nữa thì sẽ bắt gặp nhiều cảnh đẹp hùng vĩ hơn nhưng đa số du khách đều chưa lên đến đó. Thác Lạnh là điểm xa nhất du khách dừng chân bởi gói gọn thời gian đi về  trong ngày. Ngày xưa người ta gọi Thác Lạnh là ranh giới chiến tuyến, ranh giới của lý tưởng người theo cách mạng.

 

Du khách trải nghiệm vượt thác cạn

  

Sao gọi là ngưỡng ranh giới? Ông Thành giải thích, trên này ngày xưa là chiến khu cách mạng. Từ nơi này về hạ nguồn đồng bằng địch chốt quân dày đặc nhưng từ Thác Lạnh trở lên bộ đội đóng quân nên gọi là an toàn khu, bởi địch không dám  càn quét.

Các cựu chiến binh từng hoạt động, chiến đấu nơi này kể rằng: Những người theo cách mạng được thử thách sau khi vượt một chặng đường hiểm nguy thì đến Thác Lạnh. Nếu quyết tâm lên chiến khu thì lội ngược dòng vượt qua Thác Lạnh, ngược lại không chịu đựng được thì thả mình xuôi dòng vài chục bước chân sẽ trở lại đồng bằng.

Thế nên mới có thơ rằng: “Em nguyện theo Đảng đến cùng/ Vượt qua Thác Lạnh lên vùng chiến khu”.

Quả thật phong cảnh ở đây vô cùng huyền diệu, khách du lịch được hòa mình vào thiên nhiên tươi đẹp. Đoạn sông này cạn chưa tới đầu gối, du khách có thể cúi người vốc từng nắm đá sáng láng, nhiều hình thù, hay lấy một nắm cơm đặt tay xuống suối để chứng kiến hàng nghìn con cá dạn dĩ vây quanh. Hai bên bờ tán cây rừng che phủ thoáng mát, hoa rừng, hoa đá đua nhau khoe sắc. Vài con gà rừng thấy có người cũng chạy ra ngó nghiêng góp vui.

Điệu nghệ và chuyên nghiệp, ông Thành thiết kế một cái bàn dã chiến ngay giữa dòng suối reo chảy. Bày biện lên đấy các thực phẩm mang theo, chúng tôi vừa nằm trầm mình mặc cho suối nước vuốt ve, mát xa cơ thể, vừa thưởng thức một bữa tiệc có một không hai trên đời.

Hòa mạng các tour du lịch

Ông Thành cho biết, bây giờ riêng ở thôn Lương Điền, xã Hải Sơn có khoảng gần 10 thuyền nhỏ phục vụ khách du lịch đầu nguồn Thác Ma. Trước đây chỉ có người dân làm rừng mới biết vẻ đẹp của Thác Ma. Sau đó thông tin này lan rộng, lúc đầu người dân trong vùng, rồi huyện Hải Lăng, bây giờ nhiều đoàn du khách của thành phố Huế đã liên hệ để tham quan đầu nguồn Thác Ma.

 Hai năm nay, mỗi năm hàng chục đoàn khách trải nghiệm thượng nguồn Thác Ma, lượng khách ngày càng tăng thêm, đặc biệt vào mùa hè. Khách càng đông thì phải chia ra nhiều thuyền nhỏ, trung bình mỗi thuyền chỉ chở tối đa 6 khách để đảm bảo an toàn.

Ông Thành trầm ngâm: “Người dân luôn mong chờ có ngày nhà nước sẽ đầu tư một tour du lịch đầu nguồn Thác Ma để góp phần giải quyết lao động, nâng cao thu nhập cho người dân. Trung bình mỗi chuyến như thế này, hai chúng tôi chỉ lấy 500-600 nghìn đồng nhưng khách thấy vất vả nên thường đưa thêm tiền”.

 

Thăng hoa phút hòa mình với thiên nhiên

Trong câu chuyện nở như ngô rang, ông Thành khẳng định có thể đưa chúng tôi trở về thành phố Đông Hà bằng chiếc thuyền nhỏ này. Từ năm 15 tuổi ông đã xuôi ngược vài chuyến như thế.

Theo ông Thành, nguồn Thác Ma chảy về sông Ô Giang và nối thông với sông Vĩnh Định chảy về 2 cửa biển Thuận An (Thừa Thiên -Huế) và Việt Yên (Triệu Phong). Sông Ô Giang nối sông Ô Lâu tại làng Câu Nhi chảy ra hướng bắc, đến làng Trung Đơn theo kênh mới Mai Lĩnh nối với Cựu Vĩnh Định tại ngã ba Hói Dét. Sông Nhùng nối với sông Vĩnh Định tại Quy Thiện, nhánh này chảy ra Triệu Phong, nối tại Văn Vận chảy về Thuận An.

 Như vậy muốn ra thành phố Đông Hà chỉ cần xuôi theo dòng Ô Giang về đến phá Tam Giang, sau đó theo một nhánh của sông Vĩnh Định để gặp sông Thạch Hãn qua địa bàn thị xã Quảng Trị và huyện Triệu Phong. Theo dòng hải lưu sẽ gặp sông Hiếu tại ngã ba Gia Độ và ngược lên chợ Đông Hà, thành phố Đông Hà.

Lời ông Thành có cơ sở, vì theo sách Đại Nam nhất thống chí: “Sông Thạch Hãn, từ nguồn Viên Kiều ở bảo Trấn Lao (Lao Bảo) chảy về Đông, đến ngã ba Cổ Thành chia làm hai nhánh: Một nhánh chảy lên Đông Bắc đến ngã ba Phú Ông, gặp sông Ái Tử (Vĩnh Phước) ở phía Tây chảy vào, qua huyện Đăng Xương (tức Triệu Phong ngày nay), rồi ngã ba Đại Độ (tức ngã ba Tướng) gặp sông Điếu Ngao từ huyện Thành Hóa (Sông Điếu Ngao qua cửa Điếu Ngao, đến xã Cam Lộ thì gọi là sông Cam Lộ), rồi qua ngã ba Giáo Liêm đổ ra Cửa Việt.

Một nhánh chảy xuống Đông Nam, chảy vào sông Vĩnh Định huyện Phong Điền, gặp sông Nhùng (Mai Đàn) từ phía Tây tới, rồi theo hướng Nam tới huyện lỵ Phong Điền thì gặp sông Ô Giang (Thác Ma), sau đó chảy về phía Tây ra phá Tam Giang”.

Câu chuyện của ông Thành khiến chúng tôi nảy ra ý tưởng tại sao không mở tour du lịch đầu nguồn Thác Ma, rồi kết nối với các tour du lịch huyện Triệu Phong, thành phố Đông Hà, liên kết mở rộng các tour du lịch trên địa bàn tỉnh.

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Trị lần thứ XIII, XIV và XV đều khẳng định: Phát triển ngành Du lịch thành ngành kinh tế quan trọng trong cơ cấu kinh tế của tỉnh. Đặc biệt tại Hội nghị BCH Đảng bộ tỉnh lần thứ 10, khóa XVI ngày 6/7/2017 xác định mục tiêu đến năm 2020, du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Trị. Đến năm 2020, giá trị ngành du lịch chiếm tỷ trọng 7-8% tổng GRDP của tỉnh; đến năm 2025 chiếm tỷ trọng trên 10% tổng GRDP của tỉnh.

Đầu tháng 4 vừa rồi, chúng tôi đã tham gia thử nghiệm tour du lịch văn hóa lịch sử tại huyện Triệu Phong gồm các điểm: Tổ đình Sắc Tứ Tịnh Quang ở thị trấn Ái Tử, bến Ghềnh Thương cảng cổ và Miếu thờ Thái phó Nguyễn Ư Dĩ ở Triệu Giang, di tích quốc gia Thành Cổ Quảng Trị,- Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Duẩn. Kết thúc hành trình, chúng tôi được thưởng thức 9 món đặc sản địa phương tại chợ Sải như: nem, chả, cháo hến, bánh chưng, bánh bột lọc, bánh bèo...

Ngoài ra có một phương án rất lý thú là xuôi thuyền theo dòng Thạch Hãn từ xã Hải Lệ, thị xã Quảng Trị ghé lại bến thả hoa bờ Nam sông Thạch Hãn. Du khách lên bờ viếng Di tích quốc gia Thành Cổ, làm lễ thả hoa, sau đó tiếp tục lên thuyền ghé Bến Ghềnh thương cảng cổ. Tiếp tục xuôi thuyền ghé lại bến Khu lưu niệm Tổng Bí thư Duẩn, thăm di tích chợ Sãi. Sau đó lên xe ô tô tham gia chương trình giao lưu, thưởng thức nghệ thuật ẩm thực truyền thống chợ Sãi.

Nếu liên kết tour du lịch đường thủy Thác Ma, huyện Hải Lăng và du lịch văn hóa lịch sử, huyện Triệu Phong, các tour du lịch thành phố Đông Hà sẽ tạo thêm nhiều điểm thu hút khách du lịch. Tạo một điểm nhấn quan trọng đối với ngành du lịch của tỉnh Quảng Trị.

 Nhà sư Phúc Thiện, ở Thác Chuối, xã Hải Sơn lên đây thiền tu hơn 5 năm trước nói: “5 năm trước lên đây, tôi đã nhận định sẽ có tour du lịch được tổ chức trong nay mai. Thế nên việc đầu tiên tôi làm là trồng cây ăn trái trên diện tích đất mình mua được, đồng thời bảo tồn rừng lá bội ngay trước mặt chùa. Mấy hôm trước có vài người đến định đào cây bội mang đi bán, tôi phải khuyên nhủ: “Đây là rừng bội tự nhiên, anh chị để lại cho chùa làm thuốc chữa bệnh”.  Nhờ vậy mà bây giờ trước mặt chùa có hàng nghìn cây bội tốt tươi, lá thơm ngon. Đằng sau chùa có nhiều loại cây ăn trái đang mùa chín. Mấy năm nay khách du lịch lên đây đều được chùa tặng trái cây, lá bội khô mang về làm quà nên họ rất thích.

Sư Phúc Thiện nói ý nghĩa: “Người dân đang đón đầu, làm vệ tinh cho ngành du lịch đấy nhé”.

Minh Tuấn / baoquangtri.vn

Làng buồn nơi thượng nguồn Thác Ma

Nguồn:  Báo Giáo dục Thành phố Hồ Chí Minh.

http://www.giaoduc.edu.vn/lang-buon-noi-thuong-nguon-thac-ma.htm

Nằm về phía thượng nguồn sông Thác Ma, từ hàng chục năm nay việc đi lại của 40 hộ dân ở thôn Khe Mương, xã Hải Sơn (huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị) đều phải… lội sông!

Mùa nắng, nước cạn, việc đi lại còn tương đối dễ dàng. Mùa mưa, hoặc ngồi bó gối ở nhà, hoặc đánh cược sinh mạng của mình mới có thể sang sông. Không ít trường hợp trượt chân suýt chết đuối, có trường hợp trẻ em đành bỏ học vì điều kiện đi lại quá khó khăn…

1. Ngược quốc lộ 1A, qua trung tâm xã Hải Sơn tầm 10km về phía Tây, chúng tôi tìm đến thôn Khe Mương. Những người nông dân đang cắm cúi cuốc tơi đất để trồng sắn (khoai mì). Thấy khách lạ hỏi đường, mọi người liền dừng tay cuốc, tận tình chỉ bến sông - nơi thôn Khe Mương bị chia đôi bởi dòng Thác Ma. Họ không quên hỏi khách: “Bao giờ bà con có cầu để đi?”.

Chờ suốt 3 giờ đồng hồ nơi bến sông, đoạn chia đôi thôn Khe Mương, chúng tôi thấy không một bóng người qua lại. Bến vắng. Thi thoảng có vài người phụ nữ cao tuổi ra bến sông giặt giũ. Thấy chúng tôi đợi lâu, bà Trần Thị Lài (63 tuổi) nói: “Bây giờ bà con đang đi làm đồng, đến tối mịt họ mới trở về. Muốn sang sông chỉ có cách đợi đến lúc đó để lội cùng bà con, hoặc thấy chiếc thuyền nào đi đánh cá đêm qua lại thì xin quá giang, mà cũng hiếm lắm. Năm nay nước lớn nên việc qua sông khó khăn hơn”.

Bà Lài cho biết thêm, nhiều khi sáng đi làm thì trời nắng, chiều về mưa tầm tã làm nước sông dâng cao. Vì vậy bà con cứ ngồi miết bên sông đợi có thuyền ai ngang qua để đi nhờ. “Tui có vài sào đất bên kia sông, có hôm nước dâng cao, ông nhà tui đứng bên này trông qua, còn tui ngồi bên kia trông lại, trời rét như cắt ngồi suốt mấy tiếng đồng hồ, khi có thuyền chài đi ngang tui mới đi nhờ về được”, bà Lài kể.

Khổ thế nhưng bà Lài bảo, không thể bỏ ruộng vì có mảnh ruộng thì người dân mới có được củ sắn, thúng lúa duy trì cái ăn và chăn nuôi quanh năm.

2. Ông Trần Quang Hải, Trưởng thôn Khe Mương, cho biết: “Toàn thôn có 70 hộ dân với gần 700 nhân khẩu thì phía bờ Nam sông Thác Ma có đến 40 hộ dân sinh sống. Từ bao đời nay, người dân đi làm ruộng đều trong cảnh lội… sông. Mùa hè nước cạn, bà con qua lại chăm nom ruộng vườn, hỏi thăm nhau tương đối thuận tiện. Còn mùa mưa thì gần như tách biệt. Chỉ có cánh thanh niên khỏe mạnh dùng bè chuối hoặc đánh liều bơi qua sông. Nhiều người dân đi làm về lội sông buổi tối trời lạnh nên trượt chân, bị nước cuốn trôi suýt chết đuối. Mỗi lần có họp hành thì thôn phải thuê đò để đưa bà con sang”.

Theo nhẩm tính của người dân trong thôn Khe Mương, đã có ít nhất 5 người chết đuối ở khúc sông này. Nhưng không ai bỏ ruộng, bỏ làng vì diện tích đất nông nghiệp rất ít, nếu bỏ ruộng, họ không biết mưu sinh bằng nghề gì. Vả lại, thôn đã có hàng trăm năm, thậm chí Khe Mương từng là nơi hoạt động cách mạng của nhiều cán bộ lão thành, được UBND tỉnh công nhận là di tích lịch sử. Vì vậy không ai muốn bỏ mảnh đất cha ông đã dày công khai khẩn.

3. Đến thôn Khe Mương, câu chuyện buồn nhất của người dân nơi đây có lẽ là con đường học hành của trẻ em. Ông Trần Quang Hải cho biết, những năm trước, để trẻ học được cái chữ, các bậc phụ huynh thay nhau cõng con sang sông và đón con về mỗi ngày. Sau mùa lũ năm 2009, thôn được cấp trên cho một chiếc thuyền để đưa đón học sinh qua lại. Nhưng được một thời gian thì thuyền bị thủng, chèo được vài nhịp nước lại tràn vào. Bà con nghèo, kinh phí thuê người chèo đò đưa đón con em mỗi ngày đã khó, nên không có tiền tu sửa. Thế là đành phải tiếp tục… lội. Năm 2012, một học sinh lớp 2 tên Hồ Xuân Chiến tan học, đợi bố mẹ quá lâu nên lội liều. Thế là trượt chân trôi mấy trăm mét. May thay thuyền chài đánh cá phát hiện và vớt được. Bà con trong thôn một phen hú vía. Không thể theo con mỗi ngày nên năm học này, các bậc phụ huynh không cho con sang sông nữa mà cho đi men theo con đường cấp phối qua thôn Tân Lý (xã Hải Sơn) rồi tiếp tục băng qua Mỹ Chánh vòng lại trung tâm Hải Sơn để học. Quãng đường vì thế xa hơn vài cây số.

Chấp nhận đi xa thêm vài cây số, sự học của con em thôn Khe Mương đỡ nguy hiểm hơn. Nhưng không phải vậy! Con đường cấp phối từ Khe Mương qua Tân Lý được đầu tư 20 triệu đồng qua vài mùa mưa nắng đã xuống cấp. Cách nay vài tháng, một học sinh trong thôn đi học về, xe mất lái khi đang xuống dốc. Cú ngã khiến em phải khâu mấy chục mũi chi chít trên gương mặt. Một em khác ngồi sau xe cũng phải khâu hơn chục mũi. Sau khi ra viện, dù bố mẹ có động viên đến đâu, cậu bé ấy cũng không chịu đến lớp, phần vì con đường đến trường quá vất vả, phần khác vì ngại bởi khuôn mặt đầy sẹo. Ông Trần Quang Hải cho biết: “Sự học của con em trong thôn Khe Mương chịu nhiều thiệt thòi. Tình trạng học sinh học xong cấp 2 rồi nghỉ ở nhà vẫn còn nhiều. Trẻ mầm non thì phụ huynh gửi qua thôn Tân Lý hoặc gửi về quê ngoại, nội nơi gần các trường mầm non để theo học. “Nhiều cuộc họp cử tri, bà con đưa ý kiến mong muốn được hỗ trợ xây cầu, nhưng rồi vẫn cứ chờ đợi”.

Chiều buông. Những người phụ nữ sau một ngày làm việc, vội vã bê mớ rau rừng ra mé sông nhặt nhạnh chuẩn bị bữa cơm chiều. Sông vẫn đổ về xuôi, như chứng nhân ôm vào mình những giấc mơ gửi gắm của bao người dân thôn Khe Mương về một cây cầu nối đôi bờ Thác Ma!

Bài của Hàn Giang

TRUYỀN THUYẾT SÔNG THÁC MA - Truyện ngắn của Nguyễn Khắc Phước

TRUYỀN THUYẾT SÔNG THÁC MA

Truyện ngắn của Nguyễn Khắc Phước

- Có thích ăn thịt heo rừng không?

Thằng bạn nhà báo gọi tôi.

- Thích. Mầy đang ở đâu?

- Sài Gòn. Nhưng tao mời mầy ăn thịt heo rừng ở thượng nguồn sông Thác Ma.

- Thác Ma ở đâu?

- Thác Ma còn gọi là sông Mỹ Chánh chảy qua làng mầy mà mầy không nhớ hả?

- Biết đâu còn có sông Thác Ma nơi khác.

- Cái tên dễ sợ vậy mà ai dám đặt. Chỉ có ở Quảng Trị mình thôi.

- Vậy lúc nào mầy về?

- Chiều thứ sáu tới mầy phải có mặt ở Quảng Trị để sáng thứ bảy là đi.

Thế là sáng thứ bảy đầu tháng Sáu năm ngoái, hai thằng  tôi đi xe máy thồ từ Mỹ Chánh theo con đường dọc bờ sông hướng về phía tây mà tiến. Đi đến trưa thì nghỉ và chuyển sang đi bộ vì đến đoạn xe máy không thể chạy được. Tôi chẳng mấy khi đi bộ băng rừng, thấy đường này ngán quá, nhưng bạn tôi, vốn là dân hướng đạo, nói đường này đối với nó cũng như đường làng, chẳng nhằm nhò gì, và động viên tôi cố lên. Thế là tôi đành phải theo. Đi bộ leo núi gần hết buổi chiều mới đến được trang trại của anh Đoàn, một người quen của bạn tôi.

Đó là một khu đồi khá bằng phẳng mà anh dùng để nuôi loại heo lai giữa heo rừng và heo nhà. Heo thả đi kiếm ăn tự do. Chúng ăn bất cứ côn trùng nào kiếm được, và giống như chó, chúng còn thích phân người. Mỗi lần ra rừng đi ngoài, nhớ mang theo cây gậy, vừa ngồi vừa huơ huơ, nếu không thì có thể bị heo húc từ phía sau để tìm thứ chúng thích.

Buổi tối ngồi bên bếp lửa hừng hực, vừa nhắm rượu ngoại mà bạn tôi công khó mang từ Sài Gòn, vừa nhai thịt heo nướng ướp củ nén thơm phức. Mùi rượu, mùi thịt nướng, mùi nén quyện vào nhau thành một thứ ngon không thể tả. Và càng ngon hơn vì biết chắc thứ thịt heo này 100% không có chất bảo quản hay thuốc tăng trọng như thịt heo ở thành phố.

Sau chuyện thịt heo, tôi hỏi anh chủ trại vì cớ gì mà người ta đặt tên con sông ở đây là Thác Ma, nghe dễ kinh. Tôi cũng phân bua rằng mặc dù tôi sinh ở vùng này nhưng chỉ ở đây gần 15 năm, mà ở xa quê đến 40 năm, nên không có thì giờ để tìm hiểu hết mọi thứ.

Có vẻ bắt trúng đài nên anh chủ trại rót rượu đầy cốc, hô cạn chén, và bắt đầu kể. Anh chủ trại cho biết chuyện anh sắp kể được truyền miệng từ ông vãi của anh, người đã tham gia trong loạn Chày Vôi của Đoàn Trung- Đoàn Trực và phải bỏ lên rừng sống với người Kờ-tu ở vùng biên giới Việt Lào.       

***

Mụ C’Lâu chết ở tuổi bảy mươi. Vào lễ khâm liệm, lúc sắp bỏ vào hòm, người nhà phát hoảng khi bỗng nghe mụ kêu khát nước. Nhà đám chuyển từ lễ tang sang lễ ăn mừng bà nội sống lại.

Đúng vào ngày hôm đó, trong buôn làng có một cái chết rất thương tâm của một cô gái tên là Riah.

Cha Riah là người chuyên săn bắn và mang thịt xuống miền xuôi để bán. Một người từ bên kia biên giới nhờ lão chuyển những gói chứa chất dẻo màu nâu như phân gà sáp cho một người khác ở nơi lão đến, và để trả công, lão được biếu không một gói, được dặn là bỏ vào thuốc lá hút cho khỏe người. Lão không biết rằng đó là thuốc phiện và càng hút lão càng nghiện, lão phải bỏ tiền ra mua. Nương rẫy lão cầm cố hết, đến hồi phải đưa con gái là Riah vào ở đợ cho nhà Alang, một người giàu có trong buôn, để lấy tiền mua thuốc phiện. Aviet, một chàng trai con nhà nghèo cũng đang ở đợ nhà Alang, đem lòng yêu Riah. Thế nhưng mối tình đó vỡ tan khi cha Riah bắt nàng về bán cho người ta để trừ nợ thuốc. Riah bỏ trốn cùng với Aviet đến sống trong một nhà Zơng trên một đám rẫy bỏ hoang. Cha Riah đi tìm và bắt nàng về. Khi đi ngang qua Vực Kè, nàng nhày xuống tự tử. Dưới bờ vực sâu hơn trăm mét là một thác nước chảy xiết, cuốn xác nàng không biết về đâu.

Kể từ sau cái chết của Riah, đêm nào Aviet cũng đến ngồi trên Vực Kè, gọi tên nàng và khóc lóc thảm thiết. Anh ngồi đó đến nửa đêm mới về nhà Alang. Một đêm, lúc sắp ra về, dưới ánh trăng thượng tuần hư ảo, anh khi lạnh người khi thấy một bóng người đang đi về phía anh. Lúc đầu anh nghĩ là ma nhưng đến gần anh biết đó là người, và không ai xa lạ, chính là mụ C’Lâu vừa mới mất và sống lại cách đó vài hôm.

- Này mụ C’Lâu. Mụ đi đâu vào giờ này?

- Không phải là mụ C’Lâu đâu anh. Em chính là Riah  đang mượn xác mụ C’Lâu để về với anh đây. Thân xác mụ bây giờ đã trẻ lại mấy chục tuổi rồi nhờ có linh hồn của em. Không tin anh hãy ôm em đi.

Hai bóng quyện vào nhau, khóc rồi cười, cười rồi khóc cho đến khi gà rừng gáy sáng mới chia tay.

Kể từ ngày Mụ C'Lâu sống lại, người nhà thấy mụ mỗi ngày một trẻ ra, da thịt căng và hồng hào như con gái. Đặc biệt là mụ cấm khẩu, không nói một lời. Không ai phát hiện mụ ra khỏi nhà vào ban đêm vì không ai dám ngủ gần mụ, sợ rằng mụ sẽ bắt về cõi âm. Thế nhưng, vào đêm thứ bốn mươi chín sau ngày mụ sống lại, một người cháu trai tình cờ phát hiện và đi theo mụ. Anh thấy mụ đi về phía Vực Kè và một người thanh niên đang ngồi ở đó chờ mụ. Người đó là Aviet, người yêu của Riah, cô gái đã tự tử trước đó bốn mươi chín ngày. Hai người ôm nhau tâm sự, khóc cười, lăn lóc trên kè đá, quên hết trời đất. Đến khi trăng sắp lặn và gà rừng gáy sáng thì bỗng cả hai ôm nhau nhảy xuống bờ vực. Người cháu chạy lên bờ vực ngó xuống, không thấy gì ngoài bóng tối. Lẫn trong tiếng thác nước réo ầm ào, hình như vẫn còn nghe tiếng tiếng khóc tỉ tê, tiếng cười man dại ma quái dội vẳng lên từ vực sâu. 

NKP

CHÙM THƠ HIẾN MINH

Ngày Cuối  Đời cha

Cha đi trăng ẩn giữa vòm mây

Tám sáu xuân trôi đến một ngày

Chống gậy trúc quanh từng ngõ xóm

Viếng bà con cạnh lối tường xây

An nhiên chờ đợi con xa ngái

Tự tại nằm trông cánh hạc bay

Một cuộc viễn ly trong thực mộng

Ngàn năm khuất Núi Thái cao dày!

Hiến Minh. 31/08/2018

Thuốc Thời Gian

                 Hiến Minh

Khốn nỗi ai kia cứ hợm mình

Ngông nghênh trò diễn tưởng là vinh

Thương con mắt xốn trông nghịch cảnh

Xót lỗ tai ê chuyện bất bình

Tiền bẫn mua đâu lòng tự trọng

Danh quàng lẫn tránh bóng từ minh

Thời gian hy vọng thang thần dược

Hoá kiếp hoàn lương nhóm động kinh.  

   Vu Lan Nhớ Mẹ

        Hiến Minh

Mẹ mất! Chim xao cánh giữa trời

Quê hương. Một nửa vỡ trong tôi

Ô Lâu từ đó trôi hiu quạnh

Ngõ xóm bây giờ bước lẽ loi

Cỏ mọc sân rêu vàng lá đổ

Nhện giăng hiên vắng hẫm tường vôi

Cõi tiên người có buồn gia thế

Phù đỡ đàn con giữa sóng khơi .-

       

               

Thư Người Khuất Bóng

Tưởng nhớ một nhân cách lớn - người chú của tôi.

                             Hiến Minh

Thư chú, Con lưu từ bấy giờ ...

Hạ Long ... ngày ...tháng ... Hoá thành mơ!

Trần gian giấc mộng vòm mây ái

Gia nghiệp phù hư gợn sóng xô

Sợi nhớ đan xen từng nét chữ

Bóng thương mường tượng những dòng thơ

Đêm đêm nhớ chú con lần đọc

Mười bảy năm tâm tưởng chẳng nhoà.

                          **

Tâm tưởng chẳng nhoà phai chú ơi ...

Ân tình cốt nhục giữa lòng tôi

Quảng Ninh còn dấu hoa hồng cát

Bãi Cháy lần trang giấy trắng vôi

Hoa cát nung lòng sầu cách trở

Sông đời mơ ảnh ngóng buồm trôi

Trang thư. Con hẹn về thăm mộ ...

Đốt nén hương dâng tấu giữa trời.